เสริมจมูก (Rhinoplasty)

การผ่าตัดเสริมจมูก เป็นการผ่าตัดศัลยกรรมตกแต่งที่นิยมทำมากที่สุดในประเทศไทย เพราะจมูก เป็นจุดเด่นกลางใบหน้า การเสริมจมูกจึงสร้างความเปลี่ยนแปลงได้อย่างชัดเจนให้กับผู้พบเห็น

วิธีการเสริมจมูกที่นิยมที่สุดคือ การเสริมด้วยซิลิโคนแท่ง (silicone implant) เพื่อเสริมทั้งสันจมูก และ ปลายจมูก แต่นอกจากนี้ก็ยังมีวิธีที่ใช้ซิลิโคนบางส่วน  หรือไม่ใช้ซิลิโคนเลย ด้วยเช่นกัน

คำถามต่อมาก็คือ ควรไปเสริมจมูกที่ไหนดี ? ถ้าเป็นที่วันใหม่คลินิก เรามีการผ่าตัดเสริมจมูก 2 แบบมาให้เลือก

 1. เสริมจมูกแบบ Close (แบบปิด)                                                           2. เสริมจมูกแบบ Open (แบบเปิด)

1. ช่วงที่ทำจมูกใน 3 วันแรก ให้นอนหัวสูง และประคบเย็นที่ข้างจมูก ประคบให้บ่อยและนานที่สุด
2. วันแรกหลังผ่าตัดอาจมีเลือดซึมจากรูจมูกได้ทั้ง 2 ข้างเล็กน้อย  ให้ใช้ไม้พันสำลีซับเบา ๆ ที่แผล
3. วันต่อมาหลังการผ่าตัด จะมีอาการบวมมากกว่าวันแรกได้เล็กน้อย อาการบวมจะค่อย ๆ ลดลงหลังผ่าตัดไปแล้ว 3 วัน
4. ถ้าไม่มี เลือดติดเป็นก้อนที่แผล ไม่จำเป็นต้องเช็ด หรือ ทำความสะอาดแผลเลย
5. ไหมที่เย็บเป็นไหมละลาย จะละลายภายใน 14 – 30 วัน
6. เอาเทปที่จมูกออกได้หลังผ่าตัด 7 วัน หลังเอาเทปออก สามารถล้างหน้าได้เลย
7. ยาชาจะหมดฤทธิ์ (เริ่มปวด) หลังผ่าตัดไปแล้ว 1 ชั่วโมง
8. งดสิ่งเหล่านี้ 1 เดือน : ดัดฟัน ทำฟัน อาหารทะเลดิบ อาหารเสริม วิตามิน เหล้า บุหรี่ และการออกกำลังกาย
9. ควรตรวจครั้งแรกภายใน 2 สัปดาห์หลังผ่าตัด
10. ในรายที่เสริม, แก้จมูกแบบ Open หรือผ่าตัดปีกจมูก ต้องมาตัดไหมเมื่อครบ 7 – 10 วัน

1. กระดูกอ่อนหลังใบหู (ear cartilage)

• เป็นกระดูกอ่อนที่นำมาใช้ง่ายที่สุด โดยแผลจะซ่อนอยู่หลังหู มองไม่เห็นแผล และไม่ค่อยเจ็บแผลหลังการผ่าตัด
• มีข้อเสียคือเสริมให้ยาวได้น้อย เนื่องจากกระดูกอ่อนหูค่อนข้างบาง  (1-2 มิลลิเมตร)  มีปริมาณให้ใช้น้อย และมีความโค้ง จึงใช้ได้เพียงการรองปลาย หรือการแก้ไขกระดูกปีกนกปลายจมูกเท่านั้น ไม่สามารถนำมายืดผนังกั้นจมูกได้

2. กระดูกอ่อนซี่โครง (rib cartilage)

• การนำมาใช้ต้องมีแผลใต้ราวนม 3 cm และมักต้องผ่าตัดโดยการใช้ยาสลบด้วย เพราะเจ็บมากกว่าบริเวณอื่น
• มีข้อดีคือมีปริมาณกระดูกอ่อนมาก สามารถนำมาใช้ได้ทุกส่วนของจมูก ตั้งแต่สันจมูก ถึงปลายจมูก มีความแข็งแรงที่จะใช้ยืดจมูกให้ยาวได้มาก สามารถสู้กับแรงยึดของพังผืดได้ดี

3. เนื้อเยื่อเทียม (ADM – Acellular dermal matrix)

• ที่วันใหม่คลินิก การเสริมปลายจมูกที่ง่าย และนิยมมากที่สุดคือ การใช้เนื้อเยื่อเทียม ซึ่งมีทั้งผลิตจากเซลล์ของคน และหมู ลักษณะเป็นแผ่นเนื้อบาง ๆ ประมาณ 2 มิลลิเมตร ใช้คลุมบริเวณปลายซิลิโคน เพื่อไม่ให้ซิลิโคนดันปลายจมูกโดยตรง
• การรองปลายด้วยเนื้อเทียมทำให้ปลายจมูกยาวขึ้นได้พอสมควร เท่าที่เนื้อจมูกพอรับได้ มีประโยชน์ในระยะยาว ช่วยให้ปลายจมูกไม่บาง และลดโอกาสทะลุได้มาก

สาเหตุส่วนใหญ่ที่ต้องแก้จมูก

1. ซิลิโคนเอียง ไม่ได้อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม เกิดได้หลายสาเหตุ

• ถ้าเกิดจากการวางตำแหน่งที่ไม่ถูกต้อง แก้ไขโดยการวางซิลิโคนใหม่ในตำแหน่งที่ดี หรือในกรณีฐานจมูกเอียงอาจต้องแก้ไขโดยการตะไบฐานจมูก หรือการยุบกระดูกจมูก
• ซิลิโคนอาจจะเอียงได้ ถ้าเนื้อจมูกแข็งเกินไป ในกรณีนี้ต้องแก้ไขโดยการไม่ใส่ซิลิโคนยาวเกินไป หรือใช้การเสริมโดยกระดูกซี่โครงซึ่งมีความแข็งแรงมากกว่า เนื้อปลายจมูก
• ในกรณีที่เสริมมาหลายครั้ง หรือเนื้อจมูกเคยอักเสบมาก่อน อาจเอียงจากผังผืด แข็ง ซึ่งถ้าไม่เอาออกให้หมด ก็มักเอียงได้อีก ในกรณีแบบนี้ ต้องผ่าตัดแก้จมูกแบบ Open ถึงจะได้ผลดีที่สุด

2. ซิลิโคนทะลุ หรือปลายจมูกบางจากซิลิโคน

เกิดจากการดันเนื้อจมูกมากเกินกว่าที่เนื้อจะยืดได้ ถ้ามีการทะลุออกมาแล้วของซิลิโคน แนะนำให้ถอดพักจมูก เพื่อลดการอักเสบ ควรถอดพักอย่างน้อย 6 เดือน

ส่วนในกรณีปลายจมูกบางลง จากการเสริมมานาน แนะนำให้แก้ไขด้วยการลดลงความโด่งของปลายจมูกลง และรองปลายด้วยเนื้อเยื่อเทียม/กระดูกอ่อนหู แต่ถ้าต้องการให้โด่งเท่าเดิม อาจต้องผ่าตัดแก้จมูกแบบ Open แล้วใช้ กระดูกซี่โครงสร้างปลายจมูกใหม่แทน

3. ติดเชื้อบริเวณที่เสริมจมูกมา

การติดเชื้อเกิดได้มากที่สุด 7 วันหลังผ่าตัด การรักษาคือการถอดซิลิโคน พักจมูก เท่านั้น และทานยาปฏิชีวนะ ไม่สามารถเสริมใหม่ได้ทันที หลังหายอักเสบ1-3 เดือน จึงสามารถเสริมได้ใหม่

4. ไม่ได้ทรงจมูกที่ต้องการ

การเสริมแบบ close ทรงจมูกจะเป็นไปตาม ทรงจมูกเดิมที่มีเนื้อผิวจมูกที่ยืดมาก ยืดน้อยต่างกันแต่ละคน การแก้ไขทรงจึงทำได้จำกัดเพียงการเปลี่ยนทรงซิลิโคน

ดังนั้นถ้าต้องการเปลี่ยนทรงจมูกมาก อาจต้องทำผ่าตัดแก้จมูกแบบ open ร่วมกับอีกหลายอย่าง เช่น ยืดผนังกั้นจมูก เย็บกระดูกปีกนกปลายจมูก

การฉีดจมูกนิยมมากในสมัยก่อน เนื่องจากคนไข้บางส่วนกลัวการผ่าตัด กลัวเจ็บ จึงเลี่ยงไปใช้วิธีการฉีดให้โด่งแทน ซึ่งดูเหมือนง่าย และเจ็บน้อยกว่า แต่มักมีปัญหาที่ต้องมาแก้ไขภายหลัง

วิธีแก้จมูกที่ฉีดมา มีข้อจำกัดมากมายหลายอย่าง ดังนี้

• จะแก้จมูกที่ฉีดมาได้ผลดีแค่ไหน หรือเอาสารที่อยู่ข้างในจมูกออกได้มากน้อยเท่าไหร่ ขึ้นกับว่าฉีดอะไรมา
• ส่วนใหญ่คนไข้จะไม่ทราบว่าสารที่ฉีดมานั้นคืออะไร แม้ฉีดจากคลินิกก็อาจเป็นของปลอมได้
• ในทางกฎหมายแล้ว ฟิลเลอร์ทุกชนิดไม่ได้รับอนุญาตให้นำมาฉีดจมูก
• การแก้ไขอาจไม่สามารถทำให้สารที่ฉีดมาออกทั้งหมดได้ โดยเฉลี่ยเอาออกได้ประมาณ 60-80%
• ในกรณีที่จมูกอักเสบ จำเป็นต้องขูดออกก่อน และพักเนื้อ 1-3 เดือนจึงจะมาเสริมจมูกใหม่ได้
• บริเวณหัวตา คือบริเวณที่ขูดสารที่ฉีดออกได้น้อยที่สุด ภายหลังเสริมจมูกในคนที่ฉีดมา บริเวณโคนจมูกมักดูบวม ๆ ไม่คม
• แม้จะแก้แล้ว แต่จมูกที่ฉีดมาก็ยังมีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อทีหลังได้บ่อยกว่า คนที่เสริมจมูกมาอย่างเดียว

เสริมจมูกอย่างเดียว ไม่ได้ทำให้ปีกจมูกเล็กลง หรือ รูจมูกแคบลง มากจนเห็นได้ชัด จึงจำเป็นต้องตัดเนื้อปีกจมูกส่วนเกินออก

• ปีกจมูกที่สวย ขอบด้านนอกควรอยู่ตำแหน่งตรงกับหัวตา ถ้าปีกจมูกกว้างและบานออก  สามารถทำจมูกให้สวยได้ด้วยการตัดปีกจมูกออก เพื่อช่วยให้จมูกดูเล็กลงได้
• เทคนิคการตัดปีกจมูกที่วันใหม่คลินิก มีทั้งแบบไม่มีแผล (Alar cinching) และการตัดแบบกรีด (Alar resection) ซึ่งเก็บเนื้อจมูกได้มากกว่า โดยปกติแล้ว การตัดแบบกรีด จะได้ผล และได้รับความนิยมมากกว่า
• การตัดปีกจมูก ถ้าปีกไม่กว้างมาก เวลาทำจมูกแผลจะค่อนข้างเล็ก แต่ถ้าปีกจมูกค่อนข้างกว้าง แผลจะใหญ่ขึ้น อาจเห็นรอยตัดได้ โดยเฉพาะคนที่ปีกจมูกหนาและมีต่อมไขมันมาก แผลจะไม่ค่อยสวยและเห็นชัดในช่วง 3 เดือนแรกหลังผ่าตัด